Diarree is een belangrijke doodsoorzaak voor kinderen jonger dan 5 jaar: onge-veer 15% van de overlijdens wereldwijd zouden daaraan te wijten zijn. Het rotavirus is verantwoordelijk voor 29 tot 39% van deze overlijdens door gastro-enteritis. Dit betreft dan vooral derde wereld landen.
In westerse landen is een gastroenteritis door het rotavirus (RVGE) zelden dodelijk, maar bijna alle kinderen maken de infectie door voor de leeftijd van 5 jaar, met een piekincidentie bij kinderen tussen 4 en 23 maanden.
In de 25 landen van de Europese Unie werd het aantal overlijdens tengevolge van een infectie met het rotavirus in 2006 geschat op 231, het aantal ziekenhuisopnames op 87.000 en het aantal ambulante raadplegingen op 700.000. In de periode 2000-2006, voor het vaccin beschikbaar was, werden in België naar schatting jaarlijks 5.600 kinderen van minder dan 7 jaar opgenomen in het ziekenhuis, en waren er 26.800 ambulante raadplegingen voor het rotavirus. Bij de kinderen die in een ziekenhuis werden opgenomen, was ongeveer de helft jonger dan 1 jaar en bijna 40 % tussen 1 en 2 jaar.

Vaccinatie

In oktober 2006 publiceerde de Hoge Gezondheidsraad een aanbeveling om alle kinderen jonger dan 6 maanden te vaccineren, en om een surveillance-systeem op te zetten om de evolutie van het circulerende rotavirus en de morbiditeit ervan op te volgen. Sinds november 2006 wordt het vaccin gedeeltelijk terugbetaald door het Riziv (2 à 3 dosissen, afhankelijk van het merk). Voor de ouders geldt een remgeld van 11 € per dosis.

Sindsdien is de vaccinatiegraad vrij snel gestegen. Bij gebrek aan systematische gegevens kan men zich baseren op drie indicatoren :
– een studie in Vlaanderen uit 2007 schatte de vaccinatiegraad op 30%
– een studie in Wallonië uit 2008 die tot een vaccinatiegraad van 77% kwam;
– op basis van het aantal dosissen dat door het Riziv in 2011 werd terugbetaald, zou minstens 90% van de doelgroep gevaccineerd zijn.

Omdat het vaccin niet gratis ter beschikking wordt gesteld, is er wel sprake van een sociale ongelijkheid in de vaccinale couverture.

Impact van de vaccinatie

Over de impact van deze vaccinatie bestaan heel wat gegevens.

• Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) zamelt gegevens in via het netwerk van peillabo’s. Dit netwerk vertegenwoordigt 48% (127/263 in 2000) en 61% (103/170 in 2008) van alle labo’s voor microbiologie, zowel private als ziekenhuislabo’s, en dekt dus zowel ambulante als ziekenhuisgevallen. De registratie startte in 1999, met een onderbreking van 2002 tot 2004.
  In de periode voor de invoering van de vaccinatie vormden de bevestigde gevallen een typische seizoenscurve, met een piek in het begin van de winter. Het eerste vaccinatieseizoen (juli 2007 tot juni 2008) toonde een vermindering van het totaal aantal gevallen, tot zelfs 80% bij kinderen jonger dan 1 jaar en een verschuiving van de seizoenspiek. Deze trends werden nog sterker in de volgende twee seizoenen (2008-2009 en 2009-2010), met een daling van het aantal gevallen met 50% in vergelijking met de laagste cijfers in de jaren voor de vaccinatie (zie figuur1).

• Een retrospectieve studie in 12 Belgische pediatrische centra analyseerde de gegevens van de dringende raadplegingen en opnames in verband met acute gastroenteritis bij kinderen jonger dan 5 jaar. Deze 12 centra vertegenwoordigen 30,6% van het totaal aantal pediatrische bedden (542 bedden) verspreid over de drie regio’s. In deze studie werd gekeken naar het aantal positieve stoelgangstalen voor rotavirus in een referentieperiode voor de vaccinatie (juni 2004 tot mei 2006) tot twee jaar na de start van de vaccinatie (juni 2007 tot mei 2009). Vanaf het eerste jaar na vaccinatie zag men een significante daling van het aantal positieve tests met 64% in de leeftijdsgroep van 2 tot 24 maanden, en met 64 % resp.
  80% na het tweede jaar bij kinderen van 2 tot 5 jaar en van 2 tot 24 maanden. Net als in de studie van het WIV zag men na de vaccinatie ook een afzwakking en verschuiving van de seizoenspiek.
  Deze studie toont tenslotte ook een significante daling van het aantal ziekenhuisopnames voor gastroenteritis met 33%. Het aantal opnames voor gastroenteritis door rotavirus daalde van 2861 in de prevaccinatieperiode tot 566 in het tweede jaar na vaccinatie. Ook werd een daling met 50% van het aantal nosocomiale in-fecties met rotavirus vastgesteld.

• Drie grote pediatrische centra (Virga Jesse in Hasselt, KULeuven en HUDERF Brussel) hebben prospectief de gevallen van infectie met rotavirus geregistreerd gedurende meerdere jaren voor de introductie van de vaccinatie en komen tot gelijkaardige resultaten als de twee hoger vermelde studies.

• Een recente patiënt-controlestudie bevestigt de efficiëntie van Rotarix voor de preventie van ernstige gastroenteritis met ziekenhuisopname (90% en 89% bij kinderen van resp. 3-11 maanden en ou-der dan 12 maanden).

Besluit

België was een van de eerste Europese landen dat het vaccin tegen het rotavirus opnam in de aanbevolen vaccinatiekalender voor zuigelingen. De vaccinatiegraad ligt rond de 90%. Het aantal ziekenhuisopnames ten gevolge van gastroenteritis door het rotavirus is sterk gedaald. Bovendien zien we een vermindering van het aantal gevallen en een afvlakking van de seizoenspiek. Deze resultaten zijn vergelijkbaar met gegevens uit andere landen (Oostenrijk, Australië, Verenigde Staten). Er zijn eveneens aanwijzingen voor een groeps-immuniteit.