Zowel in de Vlaamse als de Franse gemeenschap worden elk jaar sensibiliseringscampagnes gevoerd om het personeel van rusthuizen en ziekenhuizen aan te sporen om zich te laten vaccineren tegen de griep. In Vlaanderen worden die acties georganiseerd door het Vlaams Griepplatform, in de Franse Gemeenschap door het Plateforme pour la vaccination contre la grippe des professionnels de la santé. Naast informatiemateriaal (folders, affiches, enz.) wordt ook nagedacht over organisatorische maatregelen om de vaccinatiegraad te verbeteren. Recent werden enkele enquètes uitgevoerd om de situatie na te gaan en eventuele knelpunten in kaart te brengen.

Vlaamse Gemeenschap

In Vlaanderen voeren de Vlaamse Logo’s, samen met de partners uit het Vlaamse Griepplatform, sinds 2006 campagne om griepvaccinatie bij het personeel in gezondheidsinstellingen te bevorderen.

In 2009 deed een onderzoeksbureau een representatieve telefoonenquête bij ROB’s, RVT’s en ziekenhuizen in Vlaanderen, in opdracht van het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie (VIGeZ). Van de 748 erkende ROB’s en RVT’s werden er 267 bevraagd. 86 erkende ziekenhuizen werden opgebeld en 60 ziekenhuizen antwoordden.
Zelfs zonder enige verplichting of financiële steun van de overheid boden in 2008 zo goed als alle voorzieningen – zeker de ziekenhuizen – hun personeel gratis griepvaccinatie aan. Dat is meer dan twee jaar geleden (95%). Directies doen dit vooral om de griepinfectie bij de residenten te beheersen, en in mindere mate omwille van het ziekteverzuim bij het personeel.
Bijna alle voorzieningen doen inspanningen om hun personeel aan te sporen om zich te laten vaccineren. Meestal wordt het personeel één keer ingelicht. In de helft van de instellingen beperkt zich dit tot een mededeling ‘aan de valven’. Een kwart stuurt het personeel een brief, een vijfde spreekt het personeel persoonlijk aan. Dat gebeurt meer in ziekenhuizen. Ziekenhuizen maken ook gebruik van andere communicatiemiddelen zoals intranet, e-mail en het personeelsblad.
De interne of externe arbeidsgeneeskundige dienst blijft het meest gebruikte kanaal om influenzavaccinatie aan te bieden. In de RVT’s/ROB’s doet een coördinerend en raadgevend geneesheer dit, in mindere mate de huisarts van het personeelslid of een andere huisarts die in de instelling komt. In de ziekenhuizen neemt de geneesheer-hygiënist van de instelling deze taak soms over.
Groepsvaccinatie (47%) is het populairst, zowel in rust- als ziekenhuizen. Ziekenhuizen gebruiken significant meer andere methoden (bv. via spoedgevallen, op elke dienst) dan rusthuizen. Opvallend is het lage aanbod tijdens elke shift (10% ziekenhuis en 7% rusthuis). Sommige personeelsleden hebben dus geen aanbod tijdens hun normale werkuren.
De gemiddelde griepvaccinatiegraad in 2008 (36%) verschilt nauwelijks van die in 2006 (37%). In de ROB’s/RVT’s bereikt die 40%, in de ziekenhuizen 34%. De helft van de verpleegkundigen in rusthuizen laat zich vaccineren. De verpleegkundigen in ziekenhuizen en andere beroepscategorieën, zoals zorgkundigen, administratief en logistiek personeel, doen het wat minder.

Franse Gemeenschap

In de Franse Gemeenschap werd de griepvaccinatie in 2008 gepromoot met vier argumenten: vaccinatie is nodig om zichzelf en zijn/haar familie te beschermen, om de personen die men verzorgt te beschermen en om ziekteverzuim en daardoor extra belasting van collega’s te vermijden. In 2009 werd een brochure verspreid met getuigenissen waarom men zich al dan niet liet vaccineren.

In 2008 werden twee enquètes uitgevoerd. Een eerste op initiatief van SSMG, AFRAMECO en de VZW Question Santé. Die had betrekking op de coördinerend geneesheren van de ROB’s/RVT’s. 300 artsen ontvingen een elektronische vragenlijst. Uiteindelijk werkten slechts 32 artsen mee, waardoor de resultaten met de nodige voorzichtigheid moeten geïnterpreteerd worden. Van de 1.977 personeelsleden waarvoor deze artsen verantwoordelijk waren, werden er 853 (43%) gevaccineerd. Van de 3.333 patiënten kregen 2.982 (89%) het vaccin toegediend. In de overgrote meerderheid van de gevallen gebeurt de vaccinatie door de coördinerend geneesheer (bij 24 van de 32 respondenten), soms door de arbeidsgeneeskundige dienst (N=9) of door de behandelende geneesheer van het personeelslid (N=7). De ondervraagde artsen zeggen dat personeelsleden vaak weigerachtig staan tegenover vaccinatie omwille van de vermeende neveneffecten, omdat ze nooit griep hebben, omdat ze schrik hebben voor een prik, omdat ze zich op een andere manier beschermen, omdat ze te jong zijn of omdat griep niet ernstig is. De kostprijs van het vaccin wordt zelden als argument aangehaald. Bij de patiënten van rust- en verzorgingshuizen bestaat daarentegen nauwelijks verzet tegen de vaccinatie.

De tweede enquète werd uitgevoerd op initiatief van het Plateforme pour la vaccination contre la grippe des professionnels de la santé bij gezondheidswerkers op het ogenblik van de vaccinatie. 1.769 enquèteformulieren werden ingevuld. 81% van de ondervraagden was op de hoogte van de campagnes om gezondheidswerkers te vaccineren. Voornaamste informatiebron waren radio en TV (resp. 632 en 602). De campagne werd ondersteund door radiospotjes. 593 ondervraagden verwees ook naar de affiche die in alle instellingen was opgehangen. 478 ondervraagden had van de campagne gehoord via collega’s. Directie of arbeidsgeneeskundige dienst werden daarentegen zelden vermeld als informatiebron.
16% van de ondervraagden werd in 2008 voor de eerste keer gevaccineerd. Uiteraard neemt het aantal mensen dat reeds eerder gevaccineerd werd toe met de leeftijd : 61% in de groep van 20 tot 30 jaar ; 83% tussen 31 en 40 jaar ; meer dan 90% tussen 41 en 60 jaar en 99% voor mensen ouder dan 61.