België kende sinds 2011, ondanks een hoge vaccinatiegraad bij kinderen en adolescenten, een stijging in het aantal gevallen van kinkhoest. Sinds 2017 is het aantal kinkhoestgevallen opnieuw gedaald, maar de gerapporteerde aantallen liggen in heel België nog wel beduidend hoger dan in de periode voor 2011. Pertussis kent een 3-5 jaarlijkse cyclus, maar de recent waargenomen piek (2014-2016) ligt meer dan 3 keer hoger dan de piek in 2007.

• In 2018 werden, net zoals in 2017, kinderen jonger dan 1 jaar het vaakst getroffen (71,3/100.000 in 2018), met een piek op de leeftijd van 4 maanden. Voorgaande jaren lag de piek van het aantal gevallen vroeger (leeftijd van 1 à 2 maanden). In totaal werden in 2018 door het Nationaal Referentiecentrum (NRC) 23 gevallen van kinkhoest gediagnosticeerd bij kinderen jonger dan 4 maanden (tegenover 35 in 2017 en 53 in 2016). Ook bij 10-12-jarigen (34,1/100.000) en volwassenen ouder dan 40 jaar, met een piek bij 45-jarigen (15,6/100.000), liggen de aantallen hoog.
• Om de meest kwetsbare groep van jonge zuigelingen te beschermen wordt op advies van de Hoge Gezondheidsraad sinds september 2013 kinkhoestvaccinatie aangeraden bij iedere zwangerschap (gratis in de Vlaamse gemeenschap sinds juli 2014 en in de Franse gemeenschap sinds september 2015). Het aantal gerapporteerde gevallen in deze groep is echter te klein om een duidelijke impact van deze zwangerschapsvaccinatie te zien. Bij kinderen jonger dan vier maanden ontbrak de informatie in 2018 voor 20 van de 30 gevallen (66%). We werd in 2018 een verschuiving vastgesteld van de leeftijd (in aantal maanden) waarop de meeste gevallen bij zuigelingen gerapporteerd werden. Voor het eerst lag de piek op 4 maanden, terwijl deze voorheen op 1 à 2 maanden lag. Mogelijk is dit een gevolg van de zwangerschapsvaccinatie waardoor de allerjongsten beschermd worden
• Geslacht: Volgens de gegevens van het NRC, werden in 2018, net zoals de voorbije jaren, vrouwen (59%) vaker gediagnosticeerd met kinkhoest dan mannen (41%). Dit wordt eveneens waargenomen in andere Europese landen.
• Volgens de minimale ziekenhuisgegevens waren er in 2017 (meest recent beschikbare jaar) 165 opnames in het ziekenhuis met kinkhoest als hoofddiagnose en 75 met kinkhoest als nevendiagnose. Deze aantallen lagen iets lager dan de cijfers voor 2016 en 2014, maar waren vergelijkbaar met de aantallen in 2013. Van alle opnames met kinkhoest als hoofddiagnose betrof het in 61 (37%) gevallen een kind jonger dan 1 jaar en in 32 gevallen (19%) een kind van één jaar. In 2017 bedroeg de gemiddelde verblijfsduur in het ziekenhuis voor patiënten met kinkhoest als hoofddiagnose 5,1 dagen (spreiding 1-19 dagen).
• Ook elders in Europa wordt er de laatste jaren, ondanks een hoge vaccinatiegraad, een stijging in het aantal kinkhoestgevallen waargenomen. Een belangrijke oorzaak hiervan is vermoedelijk dat immuniteit sneller afneemt na vaccinatie dan na het doormaken van de ziekte, en dat dit effect nog sterker is na vaccinatie met het acellulaire vaccin (dat begin jaren 2000 het whole cell vaccin heeft vervangen). Het toevoegen van boosterdosissen aan het vaccinatieschema is een manier om hierop antwoord te bieden. De Hoge Gezondheidsraad raadt dan ook een extra boosterdosis van het difterie-tetanus-pertussisvaccin aan voor alle volwassenen, ongeacht hun pertussis-vaccinatiestatus.

Bron: Litzroth A, Desombere I, Martini H et al. Epidemiologische surveillance van kinkhoest / Bordetella pertussis – 2018. Sciensano 2019