Er zijn momenteel meerdere denguevaccins in ontwikkeling. TAK-003 is een van de kandidaat-vaccins dat in klinische onderzoeken is opgenomen, na het reeds goedgekeurde Dengvaxia (CYD-TDV). De follow-up op lange termijn van CYD-TDV bracht aan het licht dat niet alleen de werkzaamheid, maar ook de veiligheid afhankelijk waren van de serostatus. De werkzaamheid was ongeveer 80% bij personen die seropositief waren, maar minimaal bij seronegatieve personen, met een verhoogd risico op ziekenhuisopname en ernstige dengue in het derde jaar na vaccinatie. Daarom is het nut van Dengvaxia beperkt tot personen die seropositief zijn en is het vaccin volgens derichtlijnen van de WGO alleen geïndiceerd voor kinderen van 9 jaar en ouder in hoog-endemische gebieden.

Lees ook: Dengue / De ontwikkeling van vaccins

In de fase 2-studie (1) maten onderzoekers de veiligheid en immuunrespons van drie verschillende doseringsschema’s van TAK-003 bij 1.800 kinderen van 2 tot 17 jaar in drie centra in de Dominicaanse Republiek, Panama en de Filippijnen. Na 48 maanden bleven de antilichaamtiters tegen alle vier serotypen hoog in alle TAK-003-groepen vergeleken met placebogroepen, ongeacht de serostatus bij aanvang. Er was een langdurige vermindering van het risico op symptomatische dengue-virusziekte bij de gevaccineerde patiënten. Bij 37 (2%) van de TAK-003-proefpersonen en bij 13 (7%) van de placebopatiënten werd dengue vastgesteld (relatief risico, 0,35 [0,19 tot 0,65). Er waren geen meldingen van ernstige bijwerkingen of ernstige dengue.

In de fase 3-studie (2) kregen ruim 20.000 kinderen van 4 tot 16 jaar oud in 26 centra in endemische gebieden van Azië en Latijns-Amerika twee dosissen van het TAK-003-vaccin of twee dosissen placebo. In de eerste 11 maanden bedroeg de vaccineffectiviteit (VE) 80,2%, met 61 gevallen van dengue in de TAK-003-groep en 149 gevallen in de placebogroep. Na 17 maanden was VE 73,3%. Het vaccin was effectief bij 76,1% van de kinderen die seropositief waren bij aanvang, 66,2% bij de kinderen die seronegatief waren bij aanvang, 90,4% tegen dengue-gerelateerde ziekenhuisopnames en 85,9% tegen ernstige dengue. De VE varieerde per serotype: DENV-1 69,8%, DENV-2 95,1%, DENV-3 48,9% en DENV-4 51,0%. Het aantal ernstige bijwerkingen was vergelijkbaar in de TAK-003 (4,0%) en placebogroepen (4,8%). Infectie was de meest voorkomende oorzaak van ernstige bijwerkingen. Vanwege de variatie in effectiviteit per serotype, roepen de onderzoekers op tot follow-up op langere termijn.

Een commentaar op de studie in The Lancet (3) besluit dat studies met een denguevaccin rekening moeten houden met de bekende periode van kruisbescherming tussen serotypen en voldoende lang moeten zijn tot de periode waarin mogelijk versterkte ziekte kan optreden. Dat betekent dat de studies actieve bewaking van proefdeelnemers moet omvatten, idealiter maximaal 4 tot 5 jaar.

Bron:
(1)
• Tricou V, Sáez-Llorens X, Yu D et al. Safety and immunogenicity of a tetravalent dengue vaccine in children aged 2–17 years: a randomised, placebo-controlled, phase 2 trial. Lancet. 2020. 395(10234): 1434-1443
DOI: 10.1016/s0140-6736(20)30556-0

• Tricou V, Low JG, Yu D et al. Safety and immunogenicity of a single dose of a tetravalent dengue vaccine with two different serotype-2 potencies in adults in Singapore: A phase 2, double-blind, randomised, controlled trial. Vaccine. 2020. 38(6): 1513-1519
https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2019.11.061

(2)
• Biswal S, Borja-Tabora C, Vargas LM et al. Efficacy of a tetravalent dengue vaccine in healthy children aged 4–16 years: a randomised, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet. 2020. 395(10234): 1423-1433
DOI:https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30414-1

• Biswal S, Reynales H, Sáez-Llorens X et al.Efficacy of a Tetravalent Dengue Vaccine in Healthy Children and Adolescents. N Engl J Med. 2019. 381: 2009-2019
DOI: 10.1056/NEJMoa1903869

(3) Wilder-Smith A. Evaluation of a tetravalent dengue vaccine by serostatus and serotype. Lancet. 2020. 395(10234): 1402-1404
DOI:https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30603-6